Basis verslag nieuwe modelspoorbaan "4 landen-sfeer"

Onze verhuizing van België naar Nederland gaf heel wat geregel. Naast alle gewone spullen moest ook mijn modelspoorbaan verkassen. Lang heb ik gepiekerd hoe ik dat het beste zou kunnen doen: in zes grote modulen van elk ongeveer 150 x 250 cm, of toch maar meerdere kleinere delen. Het probleem deed zich voor, dat ik dan al die stukken via een wenteltrap naar de nieuwe zolder moest krijgen. Geen sinecure, want het gewicht was aanzienlijk.

Na veel overpeinzingen besloot ik om stukje voor stukje mijn hele baan te demonteren. Zo zou ik op zolder een hele nieuwe kunnen maken én uit kunnen breiden zonder vast te zitten aan de bestaande modulen. Het was een hele klus, maar uiteindelijk vonden alle huisjes, boompjes en beestjes een veilige plek in tientallen dozen. Treinen, rails, stations en andere onderdelen werden met zorg ingepakt, zo ook de elektronica en digitale onderdelen.

Hoewel mijn vingers jeukten, kon ik toch niet meteen aan de nieuwe modelspoorbaan beginnen. De zolder van 8,4 x 4 meter, waar mijn nieuwe baan zou komen, werd de eerste drie maanden gebruikt als tijdelijke slaapkamer. Echter, zodra de nieuwe slaapkamer klaar was, kon ik naast het opknappen van huis en tuin, een begin maken aan mijn nieuwe hobbyruimte. Een ontwerp voor mijn nieuwe modelspoorbaan had ik al getekend met behulp van het programma AnyRail.

Het werd een baan van bijna 16m². met een spoorlengte van 82.19m. Dat is in realiteit een lengte  van 7 km.

De vloer van de zolder bestond uit overwegend ruwhouten planken. Om daar, op mijn rug, terwijl ik onder de spoorbaan aan het werk was, overheen te schuiven, vond ik geen aanlokkelijk idee. Zodoende bekleedde ik die splintergevende planken met laminaat.

Een goede verlichting is een eerste vereiste, zodat ik al snel zes TL bakken aan de zoldering bevestigde.

Ook de sfeerverlichting hing ik weer op, die voorzien werd van een dimmer. Zo kan ik straks de avond- en ochtendschemer simuleren. Voor de geluiden kregen de speakers een plek aan de muur. Omdat mijn treinen digitaal aangestuurd worden, sloot ik ook meteen de computer aan.

Toen er geen kortsluiting was ontstaan en ook ons dorp gewoon voorzien bleef van elektrisiteit, begon ik met het bouwen van het basisgeraamte. Het materiaal, vurenhouten latten van 2 x 5 cm., had ik al weken in huis. Altijd uit op een voordeeltje, had ik bij een bouwmarkt een partij hout kunnen kopen tegen een aanzienlijke korting. Wat was ik in mijn element dat ik weer kon opbouwen in plaats van slopen. Daar het slecht weer bleef, was het niet nodig om me schuldig te voelen dat ik niet verder ging met de noodzakelijke buitenklussen. Met een gerust hart kon ik het hele chassis in elkaar schroeven.

Intellibox IR en schakelpanelen.

Nadat de twee lange kanten van de zolder bezet waren met het geraamte, maakte ik aan de rechter kopse kant, een constructie voor de bediening. Op een uitschuifbaar tableau was, voor de digitale aansturing, de intellibox bevestigd. Tevens monteerde ik daar de bezet- en terugmelders op, alsmede diverse schakelaars voor o.a. de verlichting en de bewegende scènes. Daaronder maakte ik een lade met daarin alle trafo’s en de programmeerrails. Naast deze uitschuifbare constructie bevestigde ik een schot waar ik de wissel- en seindecoders op monteerde.

Nadat het chassis klaar was en de bediening geïnstaleerd, monteerde ik op het linker gedeelte 8 mm. MDF platen. Tevens legde ik de basis voor een spoorbrug, om de waterpartij te overspannen. In het “Nederland-gedeelte” bevestigde ik een plaat triplex tegen de onderkant van het chassis. Deze diende als bodem voor het vaarwater, met daarin een eiland voor het situeren van diverse industrieën.

Op het "Nederland gedeelte" kon ik nu beginnen met het uitzetten van de rails. Met kleine spijkertjes (half ingeslagen) fixeerde ik de railstukken. Een handige tip die ik ooit had gelezen, paste ik nu op mijn eigen baan toe: aan de zijkant van een oud wagononderstel monteerde ik vertikaal, op de juiste afstand, een potlood en liet handmatig, in twee richtingen, dit onderstel over de rails rijden. Het potlood tekende nu de randen waarop ik Track Bed van Woodland Scenics kon bevestigen.     

Met twee-zijdig tapijtplakband plakte ik de foamlaag vast. Dit spul dempt een beetje het ruwe geluid van metalen treinwielen en heeft al de basisvorm van een railbedding. Het was een tijdrovend en precies werk, waar menig uurtje in gingen zitten. Nadat ik een gesloten baancircuit had geplakt, kon ik het niet nalaten om een proefritje te laten maken met diverse treinen. Het was weer een vertrouwd gezicht en geluid om weer wat te zien rijden.

Toen het fixeren van de railbedding en rails op deze helft klaar was, maakte ik zelf een pilonbrug met een hoogte van 60 cm. een lengte van 100 cm. en is tweesporig. Het brugdek is gemaakt van 8 mm. MDF plaat. De draagbalken onder het brugdek maakte ik van 3 x 6 mm. en 4 x 5 mm. latjes en monteerde die met lijm. De spandraden zijn vervaardigd van 1 mm. metselaarskoord. 

De brug overspant "de Rijn" tussen "Nederland" en "Duitsland. (Grappig genoeg, kan je vanaf die brug deze rivier in het echt zien!) Deze brug zorgt voor een goede aansluiting van de linker- met de rechter baanhelft en is uitneembaar. Het staat n.l. voor een naar binnen openslaand raam en het is toch de bedoeling dat het raam af en toe gelapt wordt. Even de brug verwijderen en mijn wederhelft kan aan de slag. Aangezien de brug uitneembaar is, zorgde ik er voor dat de stroomvoorziening aan één zijde van de brug werd verbonden door twee 2-polige cinch-stekkers, die de aansluitende brugrails van stroom voorziet.

Het werken aan de brug wisselde ik af met het uitzetten van de rails op de rechter baanhelft, zoals ik dat ook op de linker baanhelft had gedaan. Voor de gedeelten met een klim, legde ik eerst de rails uit op vlak liggende MDF platen. Voor de gedeelten van de klimpartij, tekende ik de zaagbreedte af met behulp van het "potloodkarretje. Daarna zaagde ik de delen uit en plakte de bedding en rails zoals bovenbeschreven. Deze stroken monteerde ik klimmend en dalend op de juiste hoogte, uitgerekend met behulp van Any-Rail voor een gelijkmatige helling van maximaal 3%.

(Aan de tandradbaan, die in "Zwitserland" was gepland, ging ik nog niet werken. De reden hiervoor was, dat die werkzaamheden de toegankelijkheid tot de andere baangedeelten zou bemoeilijken.)

8 terugmeld en bezetmeld decoders.

Naast het tekenen van de baan in "AnyRail" heb ik ook dezelfde baan getekend in het programma "Koploper" om geautomatiseerd en digitaal te kunnen rijden. In dat programma kon ik tevens alle blokken bepalen en uitzetten.

Het aanleggen van de blokindeling deed ik met twee secties in ieder blok. Deze sloot ik vervolgens aan op de terugmeld-decoders met bezetmelders (Viessmann no. 5233). Om te controleren of de bezetmelders deden wat ze moesten doen, ging ik handmatig proefrijden. Na enige aanpassingen, instellingen wijzigen én menig uurtje puzzelen, kon ik vaststellen dat alles functioneerde zoals ik het graag wilde. Toch was ik nog niet helemaal tevreden, want met het aantal blokken die ik had, stonden er nog veel treinen stil. Daarom kocht ik er nog een decoder bij, die vier blokken extra detecteert. Ik ben nu verzekerd van een regelmatiger rijgedrag van de treinen.

Motorisch wisselaandrijvingen.

Om écht geautomatiseerd te kunnen rijden, moesten ook de wissels digitaal aangestuurd worden. Dat hield in dat ik onder de baan, bij de wissels, motorische wisselaandrijvingen monteerde. Deze sloot ik vervolgens aan op de wisseldecoders van Littfinski. Ik was al in het bezit van drie van deze decoders met elk vier aansluitingen. Mijn nieuwe baan had echter meer wissels. Daarom kocht ik er nog twee decoders bij, maar in de vorm van bouwpakketten. Op één avond soldeer je zo een bouwpakket in elkaar en heb je ongeveer 15 € per decoder bespaard. Aangezien ik de wisselaandrijvingen niet wilde voeden via het digitale gelijkstroomnet, sloot ik ze aan op een aparte 16V wisselstroom trafo.

Het gemak van het programma “Koploper is dat, als de wissel verkeerd is aangesloten met betrekking tot links of rechts afslaan, een vinkje zetten bij de “wisseleigenschappen” voldoende is de wisseltongen andersom te bewegen. Bij de drie-wegwissel was dat even puzzelen, voordat alle drie de mogelijkheden goed functioneerden. Nadat ik had geconstateerd, dat alle treinen de goede afslag namen, kon ik het sein op groen zetten.

Om het digitale gedeelte te voltooien, besloot ik om al vast de seinpalen te plaatsen. De baan was nu nog goed toegankelijk, aangezien er nog geen huisjes, stations e.d. geplaatst waren.

De seinpalen sloot ik aan op de ESU-schakeldecoders. Daar ik deels LED-licht seinen heb, maar ook magneetgeschakelde armseinen, moesten de betreffende decoderuitgangen geprogrammeerd worden op continu- of pulsstroom, eventueel met zoom-effect. In het programma “Koploper” had ik al van te voren de plek van de seinen bepaald en van adresnummer voorzien. Zodoende kon ik veelal gebruik maken van de instellingen van mijn vorige baan en was het niet nodig om alles opnieuw te programmeren. Toen ook dit gedeelte klaar was en de treinen ingesteld en ingereden waren in “Koploper”, heb ik dat gefilmd. Het filmpje "Treinen rijden weer" laat zien hoe mijn treinen nu weer geautomatiseerd rijden.

(Natuurlijk moet ik nog veel bijschaven aan de instellingen van de locomotieven en de treinstellen. O.a. de geluiden, zoals bel- of hoorn signaal en stationsmededelingen op het juiste moment. Maar ook aan de instellingen van het remmen, optrekken én de verlichtingen van de locomotieven, moet nog wat verbeterd worden).

Wilt u op de hoogte blijven omtrent de vorderingen van de nieuwe modelspoorbaan? Stuur uw mailadres via onderstaande commentaar mogelijkheid.

Wij sturen u dan een mail indien er weer wat nieuws te lezen en te zien is.